Budowa plemnika

Ogólnie:

Dojrzały plemnik ma długość ok. 60 µm i składa się z główki oraz witki. W witce można wyróżnić: szyjkę, wstawkę (część pośrednią), cześć główną i cześć końcową.

Szczegółowo:

Główka plemnika ma kształt owalny. Jej długość wynosi 4-5 µm, a szerokość 2,5–3,5 µm. Zawiera ona jądro komórkowe o chromatynie jednolicie gęstej, które otoczone jest od przodu tzw. akrosomem, który powstaje z przekształcenia aparatu Golgiego. W akrosomie znajdują się enzymy proteolityczne konieczne dla przejścia przez osłonkę przejrzystą owocytu (hialuronidaza, akrozyna, fosfataza kwaśna, neuraminidaza). Z tyłu akrosomu błona komórkowa plemnika ma zagłębienie zwane pierścieniem równikowym. Od strony szyjki główka jest wklęsła i tworzy wgłębienie zwane dołkiem implantacyjnym.

Witka stanowi aparat ruchowy plemnika.

Szyjka jest początkową częścią witki. Znajdują się w niej struktury łączące główkę plemnika z pozostałymi częściami witki – dwie centriole, z których centriola dystalna stanowi równocześnie ciałko podstawne witki i bierze udział w tworzeniu włókna aksonemalnego. Aksonema stanowi podstawowy aparat ruchu plemnika i przebiega przez całą witkę. Jest to kompleks mikrotubul, zbudowany z 2 mikrotubul centralnych, otoczonych przez 9 mikrotubul podwójnych. Na zewnątrz każdej z par obwodowych mikrotubul leżą pojedyncze włókna grube (keratynowe).

Wstawka stanowi kolejną część witki, o grubości poniżej 1 µm i długości 5-7 µm. We wstawce oprócz centralnie umieszczonej aksonemy, otoczonej przez 9 włókien grubych, znajduje się mankiet składający się z 20 wydłużonych mitochondriów ułożonych spiralnie. Cześć główna witki ma długość ok. 45 µm. Aksonema otoczona jest tu przez 9, a na końcu przez 7, włókien grubych i osłonkę. W części końcowej witki, o długości 5 µm, brak jest włókien grubych i osłonki włóknistej, a aksonema otoczona jest jedynie przez błonę komórkową.

Źródło: Katedra Andrologii i Endokrynologii Płodności Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Cechy brane pod uwagę przy ocenie morfologii plemników w badaniu ogólnym:

Główka plemnika musi mieć owalny, regularny kształt, bez wgłębień, nierówności itp. Akrosom w główce musi być wyraźnie widoczny i powinien zajmować od 40 do 70% powierzchni główki. Wakuole mogą występować w regionie akrosomalnym, ale nie może ich być więcej niż 2 i ich wspólna powierzchnia nie może przekraczać 20% powierzchni główki. Jakiekolwiek wakuole występujące w regionie postakrosomalnym główki są traktowane jako nieprawidłowość.

Wstawka musi być przyczepiona do główki w jej osi. Powinna mieć w przybliżeniu podobną długość co główka. Powierzchnia kropli cytoplazmy przyczepionych do wstawki nie może przekraczać 1/3 powierzchni główki. Wstawka powinna być wyraźnie grubsza od witki, ale też nie zbyt gruba.

Witka powinna mieć długość około 10 razy większą niż główka. Witka nie może być w żadnym miejscu złamana, nie może też tworzyć pętli. Delikatne wygięcia witki są dopuszczalne, o ile mają regularny przebieg i nie sugerują złamania.