Upłynnienie i lepkość nasienia

Czas upłynnienia nasienia oraz jego lepkość są parametrami, które powinny być oceniane w trakcie rutynowej analizy nasienia. Ważne jest, aby odróżniać te dwa parametry i pamiętać że nie są to synonimy – nasienie nieupłynnione to nie to samo co nasienie o podwyższonej lepkości (choć gdy nasienie się nie upłynnia to właściwie trudno jest ocenić jego lepkość), a nasienie o podwyższonej lepkości może ulegać całkiem prawidłowemu upłynnieniu. Zgodnie z rekomendacjami WHO 2010 upłynnienie powinno nastąpić w czasie do 60 minut, natomiast lepkość powinna być taka, aby „nić” tworząca się przy przelewaniu nasienia przy pomocy np. pipety pasterowskiej była nie dłuższa niż 2 cm. W praktyce rzadko mamy do czynienia z nasieniem, które się wcale nie upłynnia (częściej zdarza się, że upłynnia się ono częściowo), natomiast podwyższoną lepkość można zaobserwować stosunkowo często (orientacyjnie raz na kilkanaście próbek). Jak ocenić czy lepkość jest prawidłowa? Otóż, lepkość prawidłowego nasienia jest nieznacznie wyższa niż lepkość czystej wody, a lepkość nadmierna to taka gdy nasienie ma konsystencję np. kisielu lub w skrajnych przypadkach prawie „nie chce się oderwać” od powierzchni pojemnika do którego zostało oddane. Także nasienie, które co prawda dość dobrze się przelewa ale pozostawia za sobą długą (więcej niż 2 cm) nić ma podwyższoną lepkość – w praktyce bywa tak, że po przelaniu nasienia z jednego pojemnika do drugiego lub przy upuszczaniu z pipety koniec tej nici wcale nie chce się oderwać od pojemnika z którego wylewamy.

Podwyższona lepkość w skrajnych przypadkach może utrudniać wykonanie analizy nasienia (np. wykonanie prawidłowych rozcieńczeń do oceny koncentracji plemników w komorze Neubauera). Praktycznym sposobem na zredukowanie lepkości w celu analizy jest wielokrotne mieszanie (wpuszczanie i wypuszczanie) nasienia z pomocą strzykawki lub pipety o szerokim ujściu lub dodanie do nasienia równej objętości PBS w wersji Dulbeco (w drugim przypadku należy pamiętać o uwzględnieniu tego dodatkowego rozcieńczenia przy obliczaniu koncentracji plemników). Zastosowanie tych metod należy odnotować na wyniku, a w przypadku gdy nie pomogą one w obniżeniu lepkości powinno wykonać się to oznaczenia, które są możliwe i ewentualnie opisowo odnieść się do wartości, których nie można precyzyjnie określić. Choć brak czy nieprawidłowe upłynnienie nie jest tożsame z podwyższoną lepkością to sposoby na sztuczne upłynnienie nasienia są takie same jak na zmniejszenie jego lepkości.

Podwyższona lepkość lub brak upłynnienia mogą być spowodowane zaburzeniami składu wydzieliny gruczołów układu rozrodczego męskiego (prostaty, pęcherzyków nasiennych) występującego np. w przebiegu stanów zapalnych tych gruczołów.

Często mają one wpływ na inne parametry nasienia tj. pH, występowanie aglutynacji czy ruchliwość plemników.

Opracowanie: Eliza Filipiak (dr n. med.)

Z0BACZ TAKŻE

Stany zapalne w męskim układzie rozrodczym

W męskim układzie rozrodczym zdarzają się zarówno zapalenia jąder, którym zwykle towarzyszą zapalenia... Więcej →

Posiew nasienia – dziwny wynik i inne problemy

Posiew nasienia i jego wynik często nastręczają problemów w interpretacji. Częstym problemem wyniku posiewu... Więcej →

Aglutynacja plemników – co to oznacza?

Aglutynacja plemników to zjawisko obserwowane w nasieniu, polegające na tym, że ruchliwe plemniki przylegają... Więcej →