Stany zapalne w męskim układzie rozrodczym

W męskim układzie rozrodczym zdarzają się zarówno zapalenia jąder, którym zwykle towarzyszą zapalenia najądrzy oraz zapalenia gruczołów dodatkowych (prostaty i pęcherzyków nasiennych).

Zapalenia jąder oraz najądrzy najczęściej wywoływane są przez bakterie: Gardnerella vaginalis, Escherichia coli, Streptococcus faecalis, Proteus sp., Enterococcus sp. Staphylococcus epidermidis i Ureaplasma urealyticum. Czynnikami chorobotwórczymi mogą być również inne bakterie np. gonokoki (odpowiedzialne za rzeżączkę), chlamydie (zobacz także: Chlamydioza: zakażenie bakterią Chlamydia trachomatis), mykoplazmy, prątki gruźlicy, a także niektóre wirusy np. wirus opryszczki przenoszonej drogą płciową, wirus nagminnego zapalenia przyusznic (czyli świnki).

Do najczęstszych objawów ostrych zapaleń jąder oraz najądrzy należą silny ból i obrzęk jądra lub najądrza, rumień skóry moszny oraz wysoka gorączka. Ostre zapalenie najądrza może przejść w stan przewlekły, nie dające silnych objawów, ale objawiające się pogorszeniem parametrów nasienia (obniżeniem liczby plemników, zwiększeniem odsetka plemników z zaburzeniami budowy oraz odsetka plemników martwych i nieruchomych), a czasem także zaburzeniami seksualnymi, takimi jak przedwczesny wytrysk, osłabienie popędu seksualnego czy brak lub niepełny wzwód.

Zapalenie jąder lub najądrzy może powodować daleko idące konsekwencje dla płodności mężczyzny, ponieważ może doprowadzić do zwężenia światła lub całkowitego zamknięcia przewodów wyprowadzających nasienie w jądrze i w najądrzu. Taka niedrożność utrudnia/uniemożliwia przemieszczanie plemników w drogach płciowych mężczyzny i prowadzi do azoospermii (braku plemników w nasieniu), kryptozoospermii lub oligozoospermii. Poza tym stany zapalne mogą spowodować uszkodzenie struktury jądra lub nawet jego atrofię (zanik), a także problemy natury immunologicznej np. wytworzenie przeciwciał przeciwplemnikowych na skutek przerwania bariery krew-jądro.

Diagnostyka zapalenia jądra i najądrzy polega na przeprowadzeniu badań takich jak: morfologia krwi z OB oraz badanie USG jąder i najądrzy (pozwalają one na odróżnienie ostrego zapalenia najądrza lub jądra od skrętu powrózka nasiennego). Leczenie ostrego zapalenia jądra lub najądrza jest często intensywnym leczeniem antybiotykami lekami przeciwzapalnymi w warunkach szpitalnych.  Przewlekłe zapalenia leczy się ambulatoryjnie doustnymi antybiotykami o szerokim spektrum działania lub antybiotykami specyficznymi (jeśli wiadomo, na jaki antybiotyk wrażliwy jest powodujący infekcję szczep), a także niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi i czasem glikokortykoidami.

Poza zapaleniami i infekcjami jąder i najądrzy w układzie rozrodczym męskim dochodzi także do stanów zapalnych gruczołów dodatkowych, czyli prostaty i pęcherzyków nasiennych. Doprowadzają one do zmian w płynie nasiennym, do zmian pH nasienia, a tym samym do pogorszenia ruchliwości plemników. Poza tym, ostrym zapaleniom gruczołów dodatkowych mogą towarzyszyć silne bóle w kroczu, w krzyżu, bolesność i zwiększona częstotliwość oddawania moczu, ropomocz, leukocytospermia (zwiększona liczebność leukocytów w nasieniu). Leczenie polega na długotrwałym podawaniu antybiotyków oraz leków przeciwzapalnych.