Potencjalne błędy popełniane w trakcie badania nasienia przy ocenie morfologii (budowy) plemników

Może być tak, że po przeczytaniu tego opracowania niejeden doświadczony diagnosta złapie się za głowę ze słowami „(…) że ja tego wcześniej nie zauważyłam/em!” (co było zresztą i moim udziałem przy opracowywaniu tej listy)… jednocześnie z góry gratuluję tym czytelnikom, którzy żadnego z tych błędów nie popełniają. A chodzi tu o to, że wieloetapowość, subiektywność i złożoność wykonania badania nasienia powoduje możliwość popełnienia wielu (często błahych, irytujących i tak prostych, że aż niewiarygodnych) błędów. A ponieważ znane wszystkim przysłowie głosi, że człowiek uczy się na błędach, dobrze byłoby o tych potencjalnych błędach przynajmniej pomyśleć. Dlatego poniżej przedstawiamy listę błędów, których popełnienie przy ocenie koncentracji, liczby plemników, ich morfologii, żywotności czy ruchliwości może zafałszować uzyskiwane przez nas w pocie czoła wyniki – lista opracowana jest na podstawie zaleceń WHO oraz własnych doświadczeń.

Poniżej lista potencjalnych błędów popełnianych w trakcie badania nasienia przy ocenie morfologii (budowy) plemników:

– niewłaściwie utrzymany sprzęt lub złe jego ustawienie (zabrudzony mikroskop, niedostateczne światło);

– używanie niewłaściwego (zbyt małego) powiększenia – zaleca się oglądanie morfologii plemników przy powiększeniu 1000x;

– nie używanie immersji;

– ocena morfologii plemników w preparacie przyżyciowym (np. tym samym, w którym ocenia się ruchliwość lub żywotność);

– brak ścisłych kryteriów oceny morfologii (związany z brakiem szkolenia, wpływem innych osób w czasie wykonywania oceny) – więcej informacji, jak wygląda „plemnik idealny” znajduje się tutaj: Budowa plemnika

– niedostateczne wymieszanie próbki przed wykonaniem rozmazu;

– niewłaściwe wykonanie preparatu/rozmazu – za gruby (może powodować nakładanie się plemników) lub zbyt cienki (może spowodować, że trudno jest znaleźć dostateczną liczbę plemników) preparat; „pchanie” kropli nasienia za pomocą szkiełka rozmazującego, zamiast jej „ciągnięcia” (może powodować szkodzenie prawidłowych plemników);

– ocenianie plemników zbyt blisko krawędzi szkiełka nakrywkowego (gdzie mogą pojawiać się jakieś artefakty wynikające z lokalizacji);

– niewłaściwy dobór barwienia lub niewłaściwa technika barwienia (niedobarwione plemniki lub zbyt mocno zabarwione plemniki, niedostateczne wybarwienie akrosomów, wstawek, witek, zbyt ciemne tło) – WHO 2010 zaleca 3 barwienia: Papanicolau, Diff Quick i Shorra;

– ocenianie plemników, które nie są ułożone płasko (znajdujących się w tzw. bocznym widoku, ang. side view) – zwykle będą one ocenione jako nieprawidłowe;

– ocenianie plemników zachodzących jedne na drugie (a przez to nie zawsze dobrze widocznych);

– nie ocenianie wszystkich plemników w wybranym polu widzenia, a wybieranie plemników do oceny (np. tych „ładniejszych”, albo takich co do których nie ma wątpliwości do której grupy je zaliczyć);

– kończenie zliczania na wielokrotności 100 podczas gdy całe wybrane pole widzenia nie jest jeszcze ocenione;

– ocenianie preparatów wyblakłych (jeśli są długo przechowywane);

– błędy matematyczne (np. przy wyliczaniu odsetka pojawiające się w przypadkach, kiedy zliczanie jest do liczby innej niż wielokrotności 100);

– niesprawny sumator (np. zacinający się sumator może doprowadzić do tego, że część plemników nie zostanie uwzględniona w obliczeniach, pomimo iż osobie oceniającej wydaje się, że je policzyła; niesprawny jeden przycisk sumatora może spowodować zafałszowanie uzyskanego odsetka).

Zobacz także listy potencjalnych błędów popełnianych przy ocenie innych parametrów w trakcie badania nasienia:

Potencjalne błędy popełniane przy ocenie koncentracji plemników i całkowitej liczby plemników

Potencjalne błędy popełniane w trakcie badania nasienia przy ocenie żywotności plemników

Potencjalne błędy popełniane w trakcie badania nasienia przy ocenie ruchliwości plemników

Opracowanie: Eliza Filipiak (dr n. med.)

Z0BACZ TAKŻE

Potencjalne błędy popełniane w trakcie badania nasienia przy ocenie koncentracji plemników i całkowitej liczby plemników

Jak wiadomo, manualna (ale także komputerowo wspomagana) analiza nasienia (badanie nasienia) jest oceną... Więcej →

Potencjalne błędy popełniane w trakcie badania nasienia przy ocenie ruchliwości plemników

Mówi się, że człowiek uczy się na błędach (najlepiej na cudzych, ale zdarza się też że na swoich...).... Więcej →

Potencjalne błędy popełniane w trakcie badania nasienia przy ocenie żywotności plemników

Ze względu na to, że badanie nasienia, zarówno wykonywane metodą manualną jak i komputerowo wspomaganą jest... Więcej →

Możliwa zmienność w jakości nasienia u jednego pacjenta

Liczne badania dowiodły, że jakość nasienia u jednego mężczyzny może ulegać znacznym fizjologicznym... Więcej →

Błędy najczęściej popełniane przy interpretacji wyniku ogólnego badania nasienia

Sama analiza nasienia nie jest zadaniem prostym, tak samo jak nie zawsze prosta jest interpretacja... Więcej →